به گزارش خبرنگار وسائل، عدالت یکی از مسائل مهم علم اخلاق بشمار می رود. سیاست در فرهنگ اسلامی بخشی جدایی ناپذیر از حکمت عملی بوده و ارتباط تنگاتنگی با اخلاق دارد. عدالت؛ یعنی عطا کردن حق به صاحبانش و فرار دادن آن، در جایی که شایسته آن است. از مقوله افزون بر دانش اخلاق، در رشته های دیگری؛ مانند: علوم سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، جامعه شناسی و ... بحث می شود.
این پژوهش با هدف تبیین مساله کاربست عدالت در تنظیم رفتار دولتها در نظام بین الملل از منظر اسلام به بررسی این سوال اساسی می پردازد که از منظر اسلام کاربست عدالت در تنظیم رفتار و مناسبات بین المللی چگونه است؟
و در پاسخ این فرضیه را طرح میکند که کاربست عدالت از منظر اسلام در عرصه دیپلماسی، حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه از آن جهت که در نگاه اخلاقی موجب مهار نفس و بکارگیری راه و روشهایی که متخذ از اسلام است را توصیه میکند، موجب پرهیز از خوی استکباری توسط دولتهای قدرتمند میگردد و در ساحت قوانین و مقررات بین المللی از جهت این که عدالت ورزی موجب کنار زدن قوانینی که با عدالت منافات دارد و جایگزینی قواعد و مقرراتی که عادلانه است میگردد، لذا باعث تنظیم قوانین بر پایه تنظیم قوانین عادلانه و اجرای آن میان اعضا میشود و در حوزه برخورد خصمانه دولتها در نظام بین المللی طرد نظامات موجود را به دنبال داشته، و موجب طراحی نهادهایی میشود که عدالت را میان دولتهای متخاصم اجرا میکند.
پژوهش با رویکردی تحلیلی و توصیفی، چالشهای روابط بین الملل را بررسی و سپس با توجه به مقوله عدالت در نگاه اسلامی و کاربست آن در روابط بین الملل پیامدها و راه-کارهای آن، تبیین گردیده است و نتیجه گرفته شده که تحقق ابعاد مختلف عدالت موجب محو و تضعیف تعدی گری و ریشههای آن در تنظیم رفتار دولتها درعرصه روابط بین الملل خواهدشد.
امروزه هر چند بین دو نظریه واقع گرایی و آرمان گرایی در نظام بین الملل کشمکش نظری و میدانی وجود دارد، کاربست عدالت اسلامی فارغ از این منازعه، نه صرفا واقعگرا و نه آرمانگرا است بلکه نگاهش به روابط بین الملل متأثر از نوع نگاه به ماهیت انسان و غایات وجودی او است.
به همین خاطر ظلم و استکبار، تبعیض، خودخواهی، زیاده خواهی بیجا، امتیاز طلبی، نقض عهد و پیمان، عدم رعایت به حقوق دیگران، نقض حقوق بشر و... ممنوع میباشد در حالیکه در نظام بین الملل کنونی تفکر واقعگرایی حاکم است و نهادهای جهانی نیز متاثر از این تفکر شکل گرفته است پیامد این نگرش حاکمیت جهانی پُرآشوب، ظالمانه و همراه با بربریت و بهیمیت شده است و گویی داشتن روابط عادلانه بین دولتها در جهان کنونی به یک رویا تبدیل شده است.
فرضیههای تحقیق
کاربست عدالت در عرصه تنظیم رفتار دولت ها در نظام بین المللی از منظر اسلام را می توان در ساحت هایی برشمرد: نخست در عرصه دیپلماسی، حقوق بشر دوستانه این امر موجب می شود عدالت از آن جهت که موجب مهار نفس و به کارگیری راه و روش هایی که متخذ از اسلام است خوی استکباری از سوی دولت های قدرتمند رخت بربندد.
دوم در ساحت قوانین و مقررات بین المللی از جهت این که عدالت ورزی موجب کنار زدن قوانینی که با عدالت منافات دارد و جایگزینی قواعد و مقرراتی که عادلانه است می گردد، باعث می شود تنظیم قوانین بر پایه قوانین عادلانه و اجرای آن میان اعضا تنظیم گردد و سوم در حوزه برخورد خصمانه دولت ها در نظام بین المللی طرد نظامات موجود را به دنبال داشته، و موجب طراحی نهادهایی می شود که عدالت را میان دولت های متخاصم به اجرا درآورد و موانعی برسر راه قدرت طلبی مستکبران جهان ایجاد شود.
پرسش اصلی:
از منظر اسلام کاربست عدالت در تنظیم رفتار و مناسبات بین المللی چگونه تحلیل می شود؟
پرسشهای فرعی:
1. مفهوم عدالت و روابط بین الملل چیست؟ و نظریات مطرح درباره عدالت در عرصه بین الملل کدام است؟
2. وضعیت موجود در تنظیم رفتار دولت ها در نظام بین المللی، با توجه به مؤلفه عدالت چگونه قابل تبیین است؟
3. کاربست عدالت در ساحت مناسبات دیپلماتیک، حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه چیست؟
4. کاربست عدالت در زمینه برخورد خصمانه دولت ها در نظام بین الملل چگونه قابل تبیین است؟
5. موانع تحقق عدالت در تنظیم رفتار دولت ها در نظام بین الملل و راهکارهای رفع آن ها کدام اند؟
این پایان نامه توسط غلام شبّر در مقطع دکتری دانشگاه جامعه المصطفی با راهنمایی آیت الله احمد عابدی و مشاوره حجت الاسلام محمد جواد نوروزی در سال 1397 به نگارش درآمده است.
برای مشاهده چند صفحه نخست این پایان نامه می توانید از اینجا دانلود کنید./204/229/ح